Микрокредиттеу нарығының жұмысының ашықтығын қамтамасыз ету үшін «Микрокаржылық қызмет туралы» Заңына енгізілген өзгерістер көмектеседі. Бірақ кейбір ережелер микроқаржы компанияларының іріленуіне әкелуі мүмкін. Бүгінгі таңда шамамен 50% микроқаржы ұйымдарының жарғылық капиталы 30–50 млн теңге аралығында, ал заңнамалық өзгерістерге сәйкес жарғылық капиталдың ең төменгі мөлшерін 100 млн теңгеге дейін ұлғайту талап етіледі. Бұл капиталды толықтыра алмайтын компанияларды бірігуге немесе нарықтан кетуге мәжбүр етеді. Бұл туралы журналистермен кездесу барысында Қазақстан Микроқаржы ұйымдары қауымдастығының (АМФОК) басшысы Ербол Омарханов мәлімдеді, деп хабарлайды Kapital.kz іскерлік ақпарат орталығының тілшісі.
«Біз жарғылық капиталдың ең төменгі мөлшерін арттыру шағын активтері бар микроқаржы ұйымдарының іріленуіне ықпал етеді және жаңа талаптарды орындай алмайтын қатысушылардың бұл бизнестен кетуіне әкеледі деп санаймыз. Тиісінше, елдегі МҚҰ саны қысқаруы мүмкін», – деді Ербол Омарханов.
Заңға сәйкес, 2020 жылғы 1 қаңтардан 1 маусымға дейін МҚҰ жарғылық капиталы кемінде 30 млн теңге, ломбардтар үшін 10 млн теңге болуы керек.
2020 жылғы 1 шілдеден 2021 жылғы 1 шілдеге дейін МҚҰ жарғылық капиталы 50 млн теңгеге, ломбардтар үшін 20 млн теңгеге ұлғайтылуы тиіс.
2022 жылғы 1 шілдеге дейін МҚҰ жарғылық капиталы 100 млн теңгені, ал ломбардтар үшін 50 млн теңгені құрауы тиіс.
«Жарғылық капитал бойынша талаптарды орындай алмайтын МҚҰ ломбард қызметіне немесе онлайн-кредиттеу саласына ауысуы мүмкін», – деді спикер және қазір қанша компания бизнесті толықтай жабатынын болжау қиын екенін қоса айтты.
Жалпы алғанда, МҚҰ секторы қабылданған заңды оң қабылдады, өйткені бұрын реттелмеген сектор енді Ұлттық Банктің юрисдикциясына өтеді.
2020 жылғы 1 қаңтардан бастап олар қарыз алушыларға берілген кредиттер туралы мәліметтерді кредиттік бюроға ұсынуға міндетті болады, деп атап өтті спикер.
«Бұрын біз қарыз алушыларды кредиттеген кезде олар ломбардтардан немесе онлайн-компаниялардан келгенін біліп, олардың нақты қарыздық жүктемесін білмейтінбіз. Енді бізде мұндай мүмкіндік болады және қарыз алушылардың төлем қабілеттілігін олардың кредиттік тарихына сүйене отырып бағалай аламыз», – деп түсіндірді Ербол Омарханов.
Сонымен қатар, қабылданған заңның арқасында ломбардтар, кредиттік серіктестіктер және онлайн-қарыз компанияларының клиенттері өз құқықтары бұзылған жағдайда реттеуші органға жүгіне алады.
Заң қабылданғанға дейін оларда мұндай мүмкіндік болмаған еді.
Тағы бір оң өзгеріс — жаңа жылдан бастап МҚҰ өз клиенттеріне беретін қарыздарының мөлшері 20 мың АЕК-ке дейін (яғни 50,5 млн теңгеге дейін) жетуі мүмкін.
Қазіргі кезде бұл шектеу 8 мың АЕК (20,2 млн теңге) деңгейінде тұр.
«Енді МҚҰ-ның әлеуетті қарыз алушыларының шеңбері кеңейеді, оған тек шағын ғана емес, орта және ірі бизнес те кіреді», – деп атап өтті АМФОК басшысы.
Ал ломбардтар үшін кепілдікпен қамтамасыз етілген микрокредиттердің максималды мөлшері 8 мың АЕК немесе 20 млн теңге болады.
Сонымен қатар, жаңа жылдан бастап микрофинанс секторындағы барлық қатысушылар үшін жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесінің (ГЭСВ) шекті деңгейіне бірыңғай талаптар енгізіледі.
Қазіргі уақытта МҚҰ үшін ол 56%-ды, ал онлайн-компаниялар үшін 100%-ды құрайды.
Енді мұндай айырмашылық болмайды – барлығына ортақ шектеу 56% деңгейінде белгіленді.
Сондай-ақ, заң микрокредит нарығының қатысушыларына қарыз беру және қызмет көрсету кезінде комиссиялар, сыйақылар және өзге де төлемдер алуға тыйым салады.
Компаниялар үшін жаңа мүмкіндіктер
Қабылданған заң компанияларға акционерлік қоғамдар құруға құқық береді, бұл олардың қызметінің ашықтығын арттырады.
«Шетелдік инвесторлар үшін бұл ұйымдық-құқықтық форма түсінікті, бұл МҚҰ үшін оң нәтиже береді», – деп хабарлады Ербол Омарханов.
Сонымен қатар, жаңа жылдан бастап МҚҰ облигациялар шығарып, лизингтік қызметпен айналысу мүмкіндігіне ие болады.
Ұлттық Банк қазір қарыз шарттарын электронды түрде жасау мүмкіндігін қарастыруда.
Бұл да сектор үшін жағымды жаңалық, өйткені ол қарыз алушылар үшін қарызға қолжетімділікті жеңілдетеді.
Сонымен бірге, клиенттерді сәйкестендірудің қосымша құралдары ретінде электрондық цифрлық қолтаңбадан бөлек биометрия, SMS-хабарламалар, бірегей пайдаланушы идентификаторы мен құпиясөз сияқты тәсілдер қарастырылуда.
Қосымша мүмкіндік
«Заң аясында тағы бір қосымша мүмкіндік – МҚҰ-ның төлем агенттері ретінде қызмет ету мүмкіндігі, яғни халықтан коммуналдық төлемдерді, айыппұлдарды және бюджетке салық төлемдерін қабылдау», – деп атап өтті спикер.
Қарыздық жүктемені шектеу
Бір өте маңызды норма — қарыз алушының жиынтық ресми табысының 50%-ы мөлшерінде қарыздық жүктеме коэффициентінің шекті мәнін белгілеу.
«Біз бұл шараны құптаймыз, өйткені халықтың шамадан тыс кредиттелуін шектеу қажет деп санаймыз», – деді Ербол Омарханов.
Мекенжайлық әлеуметтік көмек алушыларға қатысты қарыздық жүктемені тек ресми табыс деректері негізінде есептеу ұсынылады.
Алайда ҚЖК-ның нақты мөлшері әлі белгіленбеген.
ГЭСВ бойынша жаңа есептеу формуласы
Жаңа жылдан бастап микрокредиттер бойынша жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесін (ГЭСВ) есептеудің жаңа формуласы енгізіледі.
Егер бұрын МҚҰ әдісі бойынша ол тек клиенттің табысын есептеу болса, енді банктік әдіске сәйкес барлық ақшалай ағындар дисконтталады, бұл ГЭСВ-ны жоғары етеді.
45 күнге дейінгі мерзімге және 50 АЕК-тен аспайтын сомаға берілетін микрокредиттер үшін ГЭСВ-ның шекті мәні Ұлттық Банктің нормативтік құқықтық актісімен белгіленетін болады.
Қазіргі уақытта ол әзірлеу сатысында.
Естеріңізге сала кетейік, 2019 жылғы 3 шілдеде «Қаржы нарығын, микрофинанс қызметті және салық салу мәселелерін реттеу және дамыту жөніндегі кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға қол қойылған болатын. Оның екінші бағыты 2020 жылдан бастап микрофинанс қызметпен айналысатын ұйымдарға (МҚҰ, онлайн-кредиторлар, кредиттік серіктестіктер мен ломбардтар) қатысты сараланған реттеу жүйесін енгізуді көздейді.
Copyright © 2005 - 2025 Қазақстан микроқаржы ұйымдарының қауымдастығы. Барлық құқықтар сақталған.
