Өткен аптада Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев жетінші шақырылымдағы Парламенттің екінші сессиясының ашылуында Қазақстан халқына Жолдауын жариялады. Ел Президенті қаржы секторында қажетті маңызды өзгерістер туралы мәлімдеді. Сол өзгерістердің бірі – микроқаржы ұйымдарының (МҚҰ) позицияларын нығайту. Уақыт өте келе МҚҰ ауылдық бизнестің негізгі инвесторлары болады. Микроқаржы ұйымдары бұған дайын ба және олар өз болашағын қалай көреді, осы жерде баяндаймыз.
«БВУ шағын жобаларға, әсіресе ауылдық жерлерде, қаржы салмайды. Сондықтан МҚҰ әлеуетін пайдалануға тура келеді. Олар жергілікті жерлерде жұмыс істейді, клиенттерді, олардың бизнесін және мүмкіндіктерін жақсы біледі. Ұлттық Банк пен ҚНРДА (Агентство по регулированию и развитию финансового рынка) осы мәселе бойынша шешімдер пакетін дайындауы керек», – деді Мемлекет басшысы Парламентте.
Келесі күні-ақ Қазақстан Ұлттық Банкінің төрағасы Ерболат Досаев Үкімет отырысында реттеуші органдар жыл соңына дейін «МҚҰ мүмкіндіктерін кеңейту үшін қажетті шешімдер пакетін» дайындайтынын уәде етті.
2021 жылдан бастап МҚҰ қызметі лицензиялау режимінде, мемлекеттік қатаң бақылау аясында жүзеге асырылуда. МҚҰ-ға қатысты пруденциялық нормативтер күшейтілді, оның ішінде жарғылық және меншікті капиталдың ең төменгі мөлшеріне қойылатын талаптар арттырылды.
Осылайша, микроқаржы ұйымы үшін жарғылық капиталдың ең төменгі мөлшері 50 млн теңгені құрайды, ал Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларында және облыс орталықтарында жұмыс істейтін кредиттік серіктестіктер мен ломбардтар үшін 2021 жылдың 1 шілдесінен бастап – 30 млн теңге.
«Бұл компаниялардың қаржылық тұрақтылығына оң әсер етеді деп санаймыз. МҚҰ қаржы ұйымдарының құрамына енгізілген, қаржы жүйесінің толыққанды қатысушылары болып табылады, бухгалтерлік есеп жүргізеді және қаржылық есептілікті Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына (IFRS) сәйкес жасайды, сондай-ақ өз қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында БАҚ-та қаржылық есептілікті жариялауға міндетті. Микрокредиттер беру рәсімі заңнамамен қатаң реттелген. Бүгінгі таңда бұл – мемлекеттік бақылаусыз және бейберекет нарық емес, толық қалыптасқан және сенімді қаржылық институт», – деп бөлісті Қазақстан Микроқаржы ұйымдары қауымдастығының (АМФОК) басшысы Ербол Омарханов.
2021 жылдың бірінші тоқсанының қорытындысы бойынша МҚҰ кредиттік портфелі 463,7 млрд теңгені құрады, бұл жыл басынан бері 10,9%-ға өсті. Бұл ретте Микроқаржы ұйымдары қауымдастығының қатысушыларының кредиттік портфелі 396,2 млрд теңгені немесе барлық МҚҰ кредиттік портфелінің 85%-ын құрайды.
«90 күннен астам мерзімі өткен микрокредиттердің үлесі 6,1%-ды құрайды, бұл көрсеткіш жыл басынан бері 0,1%-ға өсті. Бұл өсім МҚҰ кредиттік портфелінің сапасының нашарлауымен емес, бұрын реттелмеген несие нарығы қатысушыларының дәстүрлі МҚҰ-мен бірігуімен байланысты. Дегенмен де, бұл көрсеткіш басқа кредиттік ұйымдармен салыстырғанда әлдеқайда жақсы, және микрокредиттер беру кезінде қарыз алушылардың қарыздық жүктемесін шамадан тыс арттырмай, жауапты әрі ұқыпты саясат жүргізіліп отырғанын дәлелдейді», – деп түсіндірді сұхбаттасушы.
Мемлекет басшысының Жолдауында микрофинанс ұйымдарының шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері жүзеге асыратын, оның ішінде ауылдық жерлерде орналасқан шағын бизнес жобаларын қаржыландырудағы рөлі өте дәл және мазмұнды түрде көрсетілді.
Бұл – Қазақстанда 20 жылдан астам уақыт жұмыс істеп келе жатқан дәстүрлі МҚҰ-ның негізгі қарыз алушы категориясы.
МҚҰ секторы бұл бастаманы өте жылы қабылдады, әрі позитивті және тиімді өзгерістер болады деген үмітпен қарайды.
Біздің ойымызша, ең бастысы – микрофинансты мемлекеттік деңгейде шағын және орта кәсіпкерлікті қолдаудың тиімді құралдарының бірі ретінде мойындау.
Көп жылдар бойы біз микрофинанс мәнін және оның қоғам мен мемлекет үшін маңызын түсіндіруге тырыстық, бірақ кейде МҚҰ қызметіне қатысты қоғамда теріс пікірлер кездесетін.
Әлемде микрокредит берудің басты миссиясы – әлеуметтік мақсаттарға қол жеткізу, азаматтардың кәсіпкерлік белсенділігін арттыру, халықтың аз қамтылған топтарына қолдау көрсету болып табылады. Қазақстандағы дәстүрлі МҚҰ осы қағидаттарды 20 жылдан астам уақыт бойы дәйекті әрі табысты жүзеге асырып келеді.
Сонымен қатар, біз кейде МҚҰ секторына қатысты айтылған сындардың негізсіз емес екенін де мойындаймыз. Бұрын кейбір адал емес нарық қатысушылары кредитор ретінде құқықтарын асыра пайдаланып, қаржы қызметтерін тұтынушылардың құқықтарын бұзды немесе қаржы реттеушісінің бақылауында жұмыс істеу тәжірибесінің аздығынан заңнаманы бейсаналы түрде бұзатын жағдайлар болды.
Дегенмен жалпы алғанда, МҚҰ секторындағы қатысушылар микрофинанс қызметтерінің нарығын ашық етуге, оның беделін арттыруға және жауапкершілікті күшейтуге мүдделі.
Бұл тұрғыда біз Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің жүргізіп отырған ауқымды және үйлесімді жұмысын ерекше атап өткіміз келеді. Бұл бағытта біз қаржы реттеушісін толық қолдаймыз және оның ұстанымдарымен келісеміз.
Қаржыландыру мәселесі
Көп жылдар бойы біз МҚҰ үшін қаржыландырудың қолжетімді көздерін құру мәселесін шешуге тырысып келеміз.
Бүгінгі күні барлық микрокредиттердің шамамен 90%-ы шетелдік қарыз қаражаттары есебінен беріледі.
Мұндай қарыздар бойынша сыйақы төлеу шығындары орта есеппен 17–19%-ды құрайды және микрокредиттер құнына қосылады.
Сондықтан МҚҰ үшін қолжетімді қаржыландыру көздерін құру біздің клиенттер үшін сыйақы мөлшерлемесін төмендетуге мүмкіндік береді.
Сонымен бірге МҚҰ-ның шағын және орта бизнесті қолдау және халықтың өнімді жұмыспен қамтылуын арттыру жөніндегі мемлекеттік бағдарламаларға қатысу мүмкіндігін кеңейту қажет,
бірақ бұл ретте микрокредит беру және қызмет көрсету кезінде туындайтын операциялық шығыстарды (15–16% көлемінде) өтеу мүмкіндігін ескеру керек.
МҚҰ-ның операциялық шығындары кең ауқымды бөлімшелер желісін (әсіресе ауылдық жерлерде, банктер сирек орналасқан жерлерде) ұстауға қажеттіліктен туындайды.
Бұл шығыстардың құрамында қаржылық пайда жоқ, олар – таза операциялық шығындар.
Салықтық жеңілдіктер
Шағын және орта бизнесті қаржылай қолдайтын МҚҰ үшін салықтық жеңілдіктер мен преференциялар беру артықтық етпес еді.
Банктік операциялар
Қазіргі таңда біз ауылдық жерлерде шот ашу және аударым операцияларын жүргізу мүмкіндігіне аса мұқтажбыз.
Банктермен және төлем ұйымдарымен бірлесіп жұмыс істеу бұл шығындарға да әсер етеді.
Көп жағдайда МҚҰ олардың тарифтік саясатының "тұтқыны" болып қалады,
бірақ бүгінде МҚҰ бұл шығындарды өз мойнына алуға мәжбүр, себебі бұл операцияларды өз бетінше жүргізуге рұқсат жоқ.
Бұл тек МҚҰ әлеуетін ашуға көмектесетін негізгі шаралар ғана.
Бірақ ең бастысы – МҚҰ секторына ары қарай дамуға кедергі келтірмеу және қолданыстағы мүмкіндіктерді шамадан тыс заңнамалық шектеулермен тежемеу.
Ирина ЛЕДОВСКИХ
Copyright © 2005 - 2025 Қазақстан микроқаржы ұйымдарының қауымдастығы. Барлық құқықтар сақталған.
